รู้หรือไม่ว่า... ในประเทศไทยยังมีหลายชุมชนที่ประสบปัญหาการขาดแคลนน้ำสะอาดสำหรับการอุปโภคบริโภค เช่น ชุมชนในพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านขาว จังหวัดสงขลา ซึ่งใช้น้ำบาดาลที่มีความกระด้างสูง ไม่เหมาะสำหรับการบริโภค ส่งผลให้ประชาชนต้องพึ่งพาน้ำดื่มบรรจุขวดที่มีราคาสูงและคุณภาพไม่แน่นอน ก่อให้เกิดทั้งภาระค่าใช้จ่ายและความเสี่ยงด้านสุขภาพ อีกทั้งระบบผลิตน้ำประปาแบบเดิมยังเป็นแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการใช้พลังงานไฟฟ้าและสารเคมีจำนวนมาก

“นวัตกรรมการผลิตน้ำประปาจากน้ำฝน” จึงถูกพัฒนาขึ้นเป็นทางเลือกใหม่ของการจัดการน้ำอย่างยั่งยืน ภายใต้การมีส่วนร่วมของชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และนักวิจัยจากสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) โดยได้รับการสนับสนุนจากหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.)

วันที่ 14–15 ตุลาคม 2568 สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย (TEI) นำโดยนางสาวพวงผกา ขาวกระโทก และคณะนักวิจัย ได้ลงพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้มีส่วนร่วมในโครงการ พบว่านวัตกรรมนี้ไม่เพียงตอบโจทย์ “น้ำสะอาดเพียงพอ” เท่านั้น แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก จากทั้งการลดการใช้ไฟฟ้า สารเคมี และการใช้ขวดพลาสติกบรรจุน้ำดื่ม ที่สำคัญ ระบบนี้ยังมีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ โดยมีระยะเวลาคืนทุนไม่ถึง 2 ปี ถือเป็นแนวทางต้นแบบของการบริหารจัดการน้ำชุมชนสู่สังคมคาร์บอนต่ำ และสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ (SDGs)

ผลลัพธ์จากงานวิจัยได้พิสูจน์แล้วว่า เทคโนโลยีสีเขียวสามารถยกระดับคุณภาพชีวิตและลดความเหลื่อมล้ำทางสังคมได้จริง น้ำประปาที่ผลิตจากน้ำฝนมีคุณภาพผ่านเกณฑ์มาตรฐานน้ำดื่มของกระทรวงสาธารณสุขและองค์การอนามัยโลก (WHO) โดยไม่พบความเสี่ยงต่อสุขภาพจากโลหะหนักหรือเชื้อจุลินทรีย์

TEI ในฐานะหน่วยงานสังเคราะห์องค์ความรู้ด้าน การพัฒนาเมืองน่าอยู่ ภายใต้การสนับสนุนจากหน่วย บพท. จะนำบทเรียนจากพื้นที่ต้นแบบนี้ไปต่อยอดขยายผลสู่พื้นที่อื่น และกำหนดกรอบงานวิจัยที่ตอบโจทย์พื้นที่ต่อไปอย่างมีประสิทธิภาพ